Αντιοξειδωτικά (1/2)

Ως αποτέλεσμα της έντονης προπόνησης, όλες οι οξειδωτικές διαδικασίες αυξάνονται, τόσο στην αερόβια όσο και στην αναερόβια άσκηση. Το μέγεθος των αυξήσεων αυτών εξαρτάται από την ένταση και το είδος της άσκησης. Επίσης, πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν, ότι η οξείδωση των μυών που εμπλέκονται στην άσκηση μπορεί να οδηγήσουν στον τερματισμό της μυϊκής προσπάθειας. Υπό το πρίσμα αυτών των απόψεων, οι ερευνητές προτείνουν, ότι η χρήση αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων (antioxidant supplements) μπορεί να εξασφαλίσει τη μείωση της βλάβης των ιστών, τη μείωση του πόνου, τη βελτίωση των αθλητικών επιδόσεων, ακόμα και παράταση της διάρκεια ζωής. Αλλά το ερώτημα που τίθεται είναι: χρειαζόμαστε οπωσδήποτε τα συμπληρώματα διατροφής για να μας προστατεύουν από την οξειδωτική βλάβη ή ο οργανισμός μας μπορεί να αντιμετωπίσει μόνος του την οξειδωτική διαδικασία μέσω της ομοιόστασης;

Οι ελεύθερες ρίζες καταστρέφουν τα κύτταρα

Όσον αφορά στην αντιοξειδωτική ομοιόσταση, το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας σχετίζεται με τα ενδογενή αντιοξειδωτικά ένζυμα και την προσαρμογή τους σε μορφές αερόβιας άσκησης. Από τις έρευνες αυτές, συνάγεται, ότι τα άτομα που κάνουν έντονη αερόβια άσκηση, έχουν αυξημένες ενδογενείς συγκεντρώσεις αντιοξειδωτικών ενζύμων και / ή αυξημένη αντιοξειδωτική δραστηριότητα σε σύγκριση με τα άτομα που δεν ασκούνται. Όπως το σώμα προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της έντονης προπόνησης με την αύξηση της πυκνότητας των μιτοχονδρίων, την αύξηση του καρδιακού ρυθμού κλπ., με τον ίδιο τρόπο προστατεύεται από την αυξημένη ποσότητα οξυγόνου που παραδίδεται και χρησιμοποιείται από τους μύες. Η αύξηση της πυκνότητας των μιτοχονδρίων (υπάρχουν δηλ. περισσότερα μιτοχόνδρια ανά μυ) στους αθλούμενους και η αύξηση των αντιοξειδωτικών ενζύμων που βρίσκονται στο εσωτερικό των μιτοχονδρίων, είναι ο λόγος που η αντιοξειδωτική δραστηριότητα είναι αυξημένη στους αθλητές αντοχής. Το επόμενο ερώτημα είναι: τα αυξημένα αντιοξειδωτικά ένζυμα είναι αρκετά ώστε να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες ελεύθερες ρίζες;

Σε πολλές μελέτες, η δραστηριότητα των αντιοξειδωτικών ενζύμων εμφανίζεται αυξημένη  στους μύες των αθλητών αντοχής. Επιπλέον, τα επίπεδα της αντιοξειδωτικής γλουταθειόνης αυξάνονται ως αντίδραση στην έντονη άσκηση, ενώ η οξειδωτική βλάβη μειώνεται σε σύγκριση με τους αγύμναστους ανθρώπους. Αν και αυτό δείχνει ότι τα άτομα που αθλούνται έχουν καλύτερη αντιοξειδωτική προστασία από τους αγύμναστους, δεν μπορούμε να πούμε ότι τα αυξημένα επίπεδα αντιοξειδωτικών ουσιών προστατεύουν επαρκώς τους μύες από τις ελεύθερες ρίζες. Ούτε είναι σίγουρο ότι όλοι οι αθλητές θα αποκτήσουν τον ίδιο βαθμό αντιοξειδωτικής προστασίας. Δεδομένου ότι η δραστηριότητα των ενζύμων λαμβάνει χώρα κυρίως στις μυϊκές ίνες βραδείας συστολής παρά στις ίνες ταχείας συστολής, οι αθλητές με μεγαλύτερο ποσοστό ινών ταχείας συστολής όπως οι bodybuilders, οι δρομείς μικρών αποστάσεων και οι αρσιβαρίστες πιθανόν να είναι πιο ευαίσθητοι στη ζημιά, που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες.

Τα αντιοξειδωτικά καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες

Αν και η αντιοξειδωτική ικανότητα του σώματος αυξάνεται με την προπόνηση, φαίνεται ότι ακόμη και η αύξηση αυτή συχνά δεν επαρκεί για να εξουδετερώσει την δραστηριότητα των ελευθέρων ριζών που δημιουργούνται από τη σκληρή άσκηση. Είναι σαφές ότι, ανάλογα με το είδος της άσκησης, ο σχηματισμός ελεύθερων ριζών μπορεί να υπερισχύσει της ικανότητα του σώματος να προστατεύσει τον εαυτό του, ακόμα και στην περίπτωση γυμνασμένων ανθρώπων. Στην περίπτωση αυτή, είναι απαραίτητο να αυξηθεί η πρόσληψη αντιοξειδωτικών συστατικών από εξωγενείς πηγές όπως η τροφή.

Το επόμενο κρίσιμο ερώτημα είναι, κατά πόσον θα βοηθήσει η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικά; Είναι επαρκείς οι τροφές για να καλυφθούν οι πρόσθετες αντιοξειδωτικές ανάγκες των αθλητών και κατά πόσον είναι απαραίτητη η επιπλέον πρόσληψη αντιοξειδωτικών μέσω συμπληρωμάτων; Δεδομένου ότι η έντονη προπόνηση οδηγεί σε εξάντληση του μυϊκού ιστού και των συγκεντρώσεων στο πλάσμα των αντιοξειδωτικών όπως το συνένζυμο Q10 ή οι βιταμίνες C και Ε, η εξάντληση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη αντιοξειδωτική άμυνα. Η εξάντληση των αποθεμάτων αντιοξειδωτικών είναι εμφανής ακόμη και σε εκείνους τους αθλητές που κάνουν μια ισορροπημένη διατροφή. Ως εκ τούτου, η τροφή δεν μπορεί να παρέχει επαρκείς ποσότητες αντιοξειδωτικών στους αθλητές. Η αύξηση της συγκέντρωσης αντιοξειδωτικών στο πλάσμα μέσω της κατανάλωσης συμπληρωμάτων, μπορεί να βοηθήσει τους αθλητές, να ενισχύσουν την ενδογενή αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού και να μειώσουν τη ζημιά που προκύπτει από την επίπονη άσκηση. Βέβαια τα αντιοξειδωτικά και γενικά τα θρεπτικά συστατικά φαίνεται να απορροφώνται καλύτερα και να παρέχουν μεγαλύτερο όφελος όταν καταναλώνονται ως μέρος ολόκληρων τροφίμων, αλλά όταν η πρόσληψη τροφής είναι ανεπαρκής σε αντιοξειδωτικά, τα συμπληρώματα γίνονται απαραίτητα.